GIỚI THIỆU
Béo phì đã trở thành một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng quan tâm. Khi tỷ lệ béo phì tăng lên, thì tỷ lệ mắc bệnh đi kèm liên quan đến béo phì cũng tăng lên. Vì lý do này, các chuyên gia y tế cần xác định liệu trẻ có thừa cân và béo phì để trẻ có thể được tư vấn và điều trị.
ĐỊNH NGHĨA
Thuật ngữ “béo phì” dùng để chỉ sự dư thừa chất béo. Tuy nhiên, các phương pháp được sử dụng để đo trực tiếp lượng mỡ trong cơ thể không có sẵn trong thực hành hàng ngày. Vì lý do này, béo phì thường được đánh giá bởi mối quan hệ giữa cân nặng và chiều cao (tức là nhân trắc học), cung cấp ước tính lượng mỡ trong cơ thể đủ chính xác cho các mục đích lâm sàng.
Chỉ số khối cơ thể (BMI) là thước đo tiêu chuẩn được chấp nhận về thừa cân và béo phì cho trẻ từ hai tuổi trở lên . BMI cung cấp một hướng dẫn về cân nặng liên quan đến chiều cao và bằng trọng lượng cơ thể (tính bằng kilogam) chia cho bình phương chiều cao (tính bằng mét).
Người trưởng thành có chỉ số BMI từ 25 đến 30 kg / m2 được coi là thừa cân; những người có BMI ≥30 kg / m2 được coi là béo phì. Béo phì ở người trưởng thành được phân loại là loại I (BMI 30 đến 35), loại II (BMI 35 đến 40) và loại III (BMI 40).
Bởi vì trẻ em tăng trưởng về chiều cao cũng như cân nặng, các chỉ tiêu về BMI ở trẻ em thay đổi theo độ tuổi và giới tính. Các định nghĩa sau đây được sử dụng để phân loại tình trạng cân nặng cho trẻ em từ 2 đến 20 tuổi
+Thiếu cân – BMI nhỏ hơn bách phân vị thứ 5 theo tuổi và giới tính.
+ Cân nặng bình thường : BMI nằm trong khoảng bách phân vị thứ 5 đến 85 cho độ tuổi và giới tính.
+ Thừa cân – BMI nằm trong khoảng bách phân vị 85 đến 95 theo tuổi và giới tính.
+Béo phì – BMI lớn hơn bách phân vị 95 theo tuổi và giới tính.
NGUYÊN NHÂN
- Một loạt các yếu tố môi trường có thể góp phần vào sự phát triển béo phì ở trẻ em, bao gồm xu hướng tăng chỉ số đường có trong thực phẩm, đồ uống có đường, dịch vụ thức ăn nhanh, giảm sự hiện diện của gia đình trong bữa ăn, giảm hoạt động thể chất , rút ngắn thời gian ngủ . Xem truyền hình là một trong những ảnh hưởng môi trường đối với sự phát triển của bệnh béo phì trong thời thơ ấu. Đối với một số ít trẻ em, thuốc (ví dụ, một số loại thuốc tâm thần) có vai trò quan trọng về nguyên nhân.
- Yếu tố di truyền tương tác với các yếu tố môi trường để tạo ra béo phì. Các nghiên cứu cho thấy các yếu tố di truyền chịu trách nhiệm cho 40 đến 85 phần trăm biến thể của chứng béo phì.
- Nguyên nhân gây béo phì nội tiết được xác định ở dưới 1 phần trăm trẻ em và thanh thiếu niên bị béo phì. Các rối loạn bao gồm suy giáp, dư thừa cortisol (ví dụ, sử dụng thuốc corticosteroid, hội chứng Cushing), thiếu hụt hormone tăng trưởng. Hầu hết trẻ em với những vấn đề này có tầm vóc ngắn và / hoặc suy sinh dục .
- Tổn thương vùng dưới đồi có xu hướng gây béo phì nặng tiến triển nhanh, đặc biệt khó điều trị. Ở trẻ em, béo phì vùng dưới đồi thường phát sinh nhất sau khi điều trị phẫu thuật cho bệnh u sọ. Mô hình tương tự có thể được gây ra bởi chấn thương, khối u hoặc bệnh viêm ảnh hưởng đến vùng dưới đồi.
- Ngày càng có nhiều bằng chứng ủng hộ vai trò của “chương trình chuyển hóa” trong việc phát triển bệnh béo phì. Chương trình chuyển hóa đề cập đến khái niệm rằng ảnh hưởng môi trường và dinh dưỡng trong các giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển, đặc biệt là trong thời kỳ mang thai, có thể có tác động vĩnh viễn đến khuynh hướng của một cá nhân đối với bệnh béo phì và bệnh chuyển hóa.
HẬU QUẢ CỦA BÉO PHÌ
Các bệnh đi kèm của béo phì ở thời thơ ấu và thanh thiếu niên bao gồm các bất thường về nội tiết, tim mạch, tiêu hóa, phổi, chỉnh hình, thần kinh, da liễu, cũng như các hạn chế chức năng. Một số bệnh đi kèm như đái tháo đường týp 2 và gan nhiễm mỡ từng được coi là “bệnh người lớn” hiện nay thường thấy ở trẻ béo phì. Hơn nữa, béo phì trong tuổi thiếu niên làm tăng nguy cơ mắc bệnh và tử vong sớm khi trưởng thành.
BS. Trần Ngọc Xuân
Chỉnh sửa: DS. Phạm Trần Đan Thi
Infographic: Mai Thị Duyên – Anh ngữ Popodoo Lai Châu
Healthcare Book 